کمردرد و همه چیز در مورد آن

کمردرد چیست؟

بزرگترین مهره ها در ستون فقرات، مهره های ستون فقرات کمری می باشند که این مهره ها در پایین ترین ناحیه از ستون فقرات دارند و از ناحیه زیر قفسه سینه تا استخوان لگن ادامه پیدا می کند. مهره های کمر به دلیل انعطافی که دارند؛ تمام وزن قسمت های فوقانی بدن معمولا برروی مهره های کمری قرارر دارد به همین دلیل کمر در معرض ابتلا به انواع اختلالات می باشد.به احساس درد و ناراحتی در ناحیه کمر، کمردرد گفته می شود.
یکی از شایع ترین عارضه های کمر، کمردرد می باشد؛ کمردرد یا درد کمر در واقع یک بیماری نیست؛ بلکه معمولا ناشی از مشکلی است که در یک یا چند ناحیه از قسمت های تحتانی ستون مهره ها ایجاد می شود.به عبارتی میتوان گفت درد کمر با هر یک از اجزای ستون فقرات در مرتبط است و ممکن است ناشی از آسیب و فشار بروی نواحی از جمله، دیسک ها بین مهره ای، طناب نخاعی و اعصاب و ماهیچه های قرار گرفته در پشت و... باشد. کمردرد با وجود اینکه ممکن است بسیار آزار دهنده باشد اما پیشگیری و درمان آن کاملا امکان پذیر بوده.و اکثر افراد مبتلا به کمردرد با حداقل درمان بهبود پیدا می کنند.

علائم کمردرد

احساس سفتی و خشکی مداوم در بخش انتهایی ستون فقرات
درد مزمن در ناحیه وسط و پشت کمر
اختلال در ایستادن و نشستن
بروز دردهایی که از ناحیه کمر شروع شده به قسمت های ساق و ران پا ادامه پیدا کند.
احساس درد شدید در ناحیه کمر در هنگام بلند کردن اشیاء

انواع کمردرد

کمردرد را برحسب نوع شدت آن دو نوع؛ کمردرد حاد و کمردرد مزمن تقسیم می کنند:

کمردرد حاد:

کمردردی حاد به کمردردی گفته می شود که به مدت شش هفته به طول بانجامد و درد کمر با علائمی همچون سوزش،تیرکشیدگی بر نواحی لگن و ران همراه باشد.این نوع کمردرد عموما بلافاصله پس از وقوع ظاهر می شود و به سرعت باید توسط یک پزشک متخصص ارزیابی شده تا از بروز عارضه های جدی و خطرناک پیشگیری کرد.

کمردرد مزمن:

کمردرد مزمن حالتی شدیدتر از کمردرد حاد بوده و علائم آن بیش از سه ماه به طول می انجامد و فرد را دچار کارافتادگی وناتوانی شدید می کند.

علل و عوامل بروز کمردرد

کمردرد را برحسب علت آن به دو دسته مکانیکی و غیر مکانیکی تقسیم می کنند. که شامل:

کمردرد مکانیکی:

شایع ترین نوع کمردرد، که حدود 90درصد از علل کمردرد را شامل می شود، کمردردهای مکانیکی هستند که در اثر وارد شدن یک عامل مکانیکی بوجود می آید؛ این کمردرد با تشدید فعالیت افزایش می یابدو با استراحت بهتر می شود.
از مهم ترین عوامل بروز کمردردهای مکانیکی عبارتنداز:

1-واردشدن فشار بروی مهره های کمر

درد کمر عموما در اثر واردشدن فشار ناشی از ضربه و تنش و آسیب به دیسک های بین مهره ای،ماهیچه های در بردارنده کمر و آسیب به مهره های کمر می باشد. در هر تصادف رانندگی یا زمین خوردن و... ممکن است مهره ها آسیب ببیند.

2-کم تحرکی

سندروم بی تحریکی یکی از شایع ترین دلایل بروز کمردرد در زندگی امروز می باشد.کم تحرکی و عدم استفاده فعالانه از اجزای بدن سبب کاهش خاصیت انعطاف پذیری بدن و تضعیف قدرت عضلات خواهد شد.این موضوع در مورد کمر نیز صدق می کند هرچقدر عضلات و ماهیچه در بردارنده مهره های کمرضعیف باشد، قدرت و استقامت ستون فقرات کمتر شده در این صورت فرد هنگام انجام کارهایی که به کمر ارتباط دارند دچار اختلال می شود.

3-قرارگیری در وضعیت نامناسب

قرارگیری در حالت های نامناسب چه در حالت ایستاده، چه نشسته فرد را در معرض ابتلا به کمردرد قرار میدهد.هر کدام از این حالت به نوعی باعث تاثیر گذاری بر کمر می شوند.که شامل:

ایستادن نامناسب:
به طوری که قرار گیری در وضعیت نامناسب هنگام ایستادن به صورت کج ونامتقارن باشد،باعث کاهش یا تشدید قوس های طبیعی ستون فقرات شده و این انحنای غیرطبیعی احتمال بروز کمردرد را افزایش می دهد.
نشستن نامناسب:
بدون شک کار کردن در حالت نشسته، آسیب کمتری به ستون فقرات وارد می کند اما به شرطی که فرم صحیح نشستن رعایت شود. نشستن های طولانی مدت و نادرست ، بیشتر فشار را بروی مهره های ستون فقرات وارد می کند در نتیجه فرم طبیعی ستون مهره ها را تغییر داده و سبب بروز مشکلات کمردرد و دردهای عضلانی می شود.

4-چاقی و اضافه وزن

ستون فقرات خصوصا ستون مهره های کمر، وظیفه تحمل وزن بدن را برعهده دارد. با افزایش وزن وچاقی،ستون فقرات بار اضافی را حمل می کنند و فشار زیادی به مهره ها و دیسک ها بین مهره ای کمر وارد می شود. این فشار با گذشت زمان سبب تخریب دیسک های بین مهره ای در نتیجه احتمال بروز فتق دیسک را افزایش می دهد. علاوه بر اینکه چاقی احتمال بروز شایع ترین علت کمردرد یعنی فتق دیسک را افزایش می دهد فرد را در معرض ابتلا به انواع اختلالات و عارضه هایی قرار می دهد که یکی از مهمترین علائم آنها کمردرد می باشد. بیمارهایی که با چاقی ارتباط تنگاتنگی دارند شامل:
تنگی کانال نخاعی مهره های کمر
سرخوردگی مهره های کمر
آرتروز یا فرسایش مهره های کمر
گودی کمر یا لوردوز

کمردرد غیرمکانیکی

این نوع کمردردها به دلایلی غیر از علل مکانیکی و به دلیل بیماری های همستی یا سیستمیک ایجاد می شوند. تشخیص علت این نوع کمردرد کمی با مشکل همراه است و درصورتی که کمردرد بدون علت خاصی برای فرد بوجود بیاید ممکن است از این نوع باشد که در این صورت سریعا باید به پزشک متخصص مراجعه نمود تا علت و دلیل اصلی کمردرد مشخص شود.

از شایع ترین علل کمردردهای مکانیکی شامل:

بیماری های التهابی همچون روماتیسم ستون فقرات و آرتریت روماتوئید
عفونت مهره ها یا دیسک بین مهره ای کمر در اثر بیمارهایی همچون سل و تب مالت
وجود تومور در ناحیه طناب نخاعی و ریشه های اعصاب
پوکی استخوان و نرمی استخوان

بیشتر در مورد تخصص دکتر علیرضا شیخی بدانید:

جراح مغز

کمردرد های غیر مکانیکی معمولا با علائمی از قبیل موارد زیر همراه هستند که شامل:

کمردردهایی که با استراحت تشدید می یابند
کمردردهایی که با انجام فعالیت کمتر می شوند.
کمردردهایی که هنگام خواب یا شب ها شدیدتر می شوند.
فرد مبتلا به کمردرد غیرمکانیکی در کنترل ادرار و مدفوع خود با اختلال همراه هستند
کمردردی که با علائمی همچون تب و کاهش وزن بدون دلیل و تعرق همراه است

بیمارهایی که باعث کمردرد می شوند

فتق یا بیرون زدگی دیسک

مهره های کمر توسط بالشتک های نرمی به نام دیسک برروی هم قرار گرفته اند.فتق یا بیرون زدگی دیسک زمانی رخ می دهد که دیواره بیرونی دیسک ترک خورده و مایع ژله ای آن به بیرون بریزد.در این صورت با فشار برروی طناب نخاعی سبب وارد شدن فشار و کمردرد در فرد خواهد شد. افراد مبتلا به فتق دیسک دچار کمردردهای انتشار یافته به دست و پاها می شوند.

تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی زمانی رخ می دهد که فضای دربردارنده طناب نخاعی تنگ شده، نخاع واعصاب نخاعی تحت فشار قرار بگیرند.این عارضه با علائمی همچون کمردردهایی شدید ، بی حسی و اختلال در راه رفتن خود را نشان می دهد.

درد سیاتیک

سیاتیک نام یک عصب طولانی در داخل بدن است و درد سیاتیک به اختلالی گفته می شود که در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک حاصل شود. هرگونه فشار بر روی عصب سیاتیک سبب ایجاد بروز کمردردی می شود که با سوزش و خارش شده همراه است و این درد تا قسمت های پشت ران و باسن کشیده می شود.

آرتروز یا آرتریت کمر

آتروز کمر نوعی بیماری فرسایشی که به دنبال تخریب و فرسودگی غضروف های سطوح مفصلی ایجاد می گردد.غضروف ها نقش حمایت و پوشاندن بخش تحتانی استخوان ها در محل مفصل را برعهده دارند یکی از مهم ترین نشانه های آتروز بروز کمردرد است که این بیماری اغلب با افزایش سن و فرسایش مفاصل بین مهره ای بوجود می آید.

سرخوردگی مهره های کمر

در صورتی که یکی از مهره های کمر از جای اصلی خود خارج شده و بروی مهره زیرین خود حرکت کند، در این صورت گفته می شود عارضه سرخوردگی مهره ها یا اسپوندیلولیستزی رخ داده است.بیماری سرخوردگی مهره ها سبب وارد شدن فشار بر مهره های کمر و بروز کمردرد می شود.

اسپاسم عضلانی

در صورتی که ماهیچه ها یا بافت های دربردارنده مهره های کمر دچار آسیب دیدگی شوند، عضلات به آن حالت باقی بمانند. در این صورت گفته می شود اسپاسم عضلانی رخ داده است، اسپاسم کمر میتواند به دلیل ضربه وارده شده به مهره های کمر باشد.از عواملی که منجر به بروز اسپاسم می شود.شامل:
بلندکردن نامناسب اجسام
بلند کردن اجسام خیلی سنگین
انجام حرکات تند و غیرعادی

التهاب و عفونت ستون فقرات

مهره های کمری زمانی عفونی می شوند که ویروس، باکتری یا قارچ ها، طناب نخاعی و ساختارهای اطراف ستون مهره ها را آلوده کنند.هنگامی که ستون فقرات کمر دچار عفونت شود بیمار با علائمی همچون:کمردرد ، تب لرز و حساسیت به لمس ناحیه کمر همراه است.

پوکی استخوان

به خالی شدن مواد سازنده استخوان ها پوکی استخوان می گویند که پوکی سبب تضعیف استخوان ها و ضعیف شدن مهره های کمر می شود به حدی که با کوچکترین تنشی فرد دچار شکستگی می شود.یکی از مهم ترین عوارض پوکی استخوان شکستگی مهره ها است که به دنبال آن درد وناراحتی کمر ظاهر می شود.

عوامل خطر ساز برزو کمردرد

همه افراد در معرض ابتلا به کمردرد می باشند.اما برخی عواملی هستند که خطر ابتلا به کمردرد را در فرد افزایش می دهند.این عوامل عبارتنداز:
سبک زندگی نادرست
افزایش وزن و چاقی
افرایش سن و کهنسالی
استعمال دخانیات
بی تحرکی
ورزش و کار فیزیکی سنگین
وراثت و عوامل ژنتیکی
فشار روحی و روانی
بارداری
وضعیت نامناسب بدن هنگام نشستن و خوابیدن وایستادن

راههای درمان کمردرد

درمان کمردرد در مرحله اول به کمک درمان های خانگی و غیرتهاجمی صورت می گیرد. این درمان ها شامل:

استراحت راهی برای درمان کمردرد

دردهای حاصل از آسیب دیدگی و فشار های وارده به کمر را میتوان به کمک استراحت و خوابیدن در بستر به مدت سه روز تا حدودی تسکین داد.تحقیقات این موضوع را ثابت کرده اند که کم خوابیدن ارتباط نزدیکی با کمردرد دارد به این دلیل که بدن ما طوری تنظیم شده است که در هنگام خوابیدن شروع به ترمیم خود می زد.البته عکس این موضوع یعنی استراحت مطلق نیز اصلا توصیه نمی شود زیرا استراحت طولانی مدت نیز به شدت آسیب زننده می باشد و گردش مواد مغذی برای مهره ها و دیسک صورت نمی گیرد.

انجام تمرینات و حرکات کششی برای تسکین کمردرد

ماهیچه های کمر نقش مهمی در حمایت و حفظ ستون فقرات ایفا می کنند.درصورتی که عضلات و ماهیچه های کمر استقامت و مقاوت خود را از دست دهند قادر نخواهند بود فشار وارد به ستون فقرات را تحمل کنند در نتیجه فشار بیشتری به مهره ها وارد می شود.یکی از روشهای تقویت عضلات وماهیچه ها انجام تمرینات دقیق و مناسب می باشد.ورزش های نظیر یوگا، پیاده روی ،شنا و تمرینات کششی از جمله ورزش هایی هستند که سبب افزایش آزاد شدن اندورفین وهورمون اندورفین، هورمونی است که سبب شل شدن ماهیچه ها و کاهش درد می شود.

استفاده از روش های یخ درمانی و گرما درمانی

معمولا از روش یخ درمانی جهت کاهش التهاب و از روش گرما درمانی جهت تسکین درد استفاده می شود.برای انجام این روشها میتوانید از پک های یخ و کیسه های آب گرم استفاده نمایید البته مواظب باشید که پوست خود را در اثر قرار دادن یخ و گرما نسوزانید.

دوری از استرس و اضراب

تحقیقات نشان داده است که افراد عصبی بیشتر گرفتار کمردرد می شوند.توصیه ما به شما این است برای پیشگیری از ابتلا به انواع اختلالات و بیماری ها حدالامکان از استرس دوری کنید. و بهتر است قبل انجام تمرینات ورزشی برای تقویت عضلات و ماهیچه های خود، ابتدا فکر و ذهن خود را تقویت کنید تا از تلقین های بد که سبب افزایش ارسال سیگنال های درد می شود، دور شوید.

استفاده از مکمل ها و اصلاح رژیم غذایی

اگر میخواهید عضلات و مفاصل های قوی داشته باشید از یک رژیم غذایی سرشار از میوه ها و سبزیجات استفاده نمایید.زیرا این مواد غنی از امگا3 و ویتامین دی می باشند که این دو ویتامین در تسکین درد بسیار تاثیرگذار هستند.همچنین مکمل هایی همچون گلوکزامین وکندروایتین از جمله مواردی هستند که در کاهش کمردرد شما بسیار تاثیر گذار است.

درمان کمردرد با مسکن وقرص های ضد التهاب و ضد درد

به کمک مسکن هایی نظیر استامینوفن و آسپرین و ناپروکسن و دیگر داروهای ضدالتهابی میتوان دردهای حاصل از کمر را برای مدت کوتاهی کاهش داد. اما استفاده بیش از حد از این داروها به هیچ عنوان توصیه نمی شود زیرا عوارض زیادی را به همراه دارد.و عموما از این قرص ها برای مدت زمان کوتاهی پیشنهاد می شود.
بسته به نظر وتشخیص علت کمردرد و درصورتی که درمان های خانگی و محافظه کارانه تاثیرگذار نباشد.دراین صورت ممکن است هر یک از روش های زیر برای شما تجویز شود. از دیگر روش های درمانی کمردرد، شامل:

فیزیوتراپی
آب درمانی
طب سوزنی
درمان های دستی
تزریق اپیدورال در ناحیه آسیب دیده
لیزر درمانی
جراحی کمر

پیشگیری از کمردرد

همان طور که برای درمان کمردرد راههای زیادی وجود دارد.خوشبختانه به ازای آن برای پیشگیری از کمردرد نیز راهکارهای زیادی ارائه شده است که عبارتنداز:

اصلاح شیوه صحیح نشستن

یکی از شایع ترین علت بروز کمردرد،پشت میز نشینی و نشستن های طولانی مدت است.اما در برخی مواقع، برخی افراد بنا به شغلی که دارند مجبور به نشستن های طولانی مدت هستند برای چنین افرادی پیشنهاد می شود که هر نیم ساعت یکبار بلند شوید و کمی حرکات کششی انجام دهید و درهنگام نشستن صاف و قائم بنشینید و طوری برروی صندلی بنشیندکه باسن به طور کامل با پشت صندلی در تماس باشد و از خمیده نشستن و لم دادن در مدت زمان طولانی خودداری کنید.

اصلاح شیوه صحیح ایستادن

همیشه راست و قائم باستید و زانوهایتان را صاف نگه دارید از خم شدن و کج وایستادن بپرهیزید.از ایستادن به مدت طولانی خودداری کنید و درصورتی که مجبور به ایستادن های طولانی شدید، وزن خود را برروی هر دوپای خود توزیع کنید این کار را میتوانید با قرار دادن چهارپایه ای در زیر پای خود انجام دهید.

نحوه صحیح خوابیدن

بهترین حالت خواب برای پیشگیری از کمردرد زمانی است که انحنای طبیعی ستون فقرات حفظ شود. واین حالت با خوابیدن بروی کمر و قرار دادن بالشتی زیر زانو رعایت می شود. عاملی دیگری که در خوابیدن تاثیرزیادی دارد انتخاب تشک استاندارد است.همه ما حدود نیمی از عمر خود را بروی تشک می گذارانیم به همین دلیل برای یک خواب خوب نیاز به تشک های استانداری دارید.شاید با خود بگوید که تشک های استاندارد کمی هزینه بر است اما این را باید به شما بگویم که درمان کمردرد از آن سخت تر و هزینه برتر می باشد.

آب کافی بنوشید

آب نقش بسیار مهمی در تقویت و حفظ ساختار و مفصل های ستون فقرات ایفا می کند. زیرا آب کافی از بروز اسپاسم های عضلانی که به دنبال خشکی و سفتی ماهیچه ها ایجاد می شود خودداری می کند. با نوشیدن روزی هشت لیوان آب از بروز سفتی و خشکی ماهیچه های کمر پیشگیری کنید.

وزن خود را کم کنید تا کمردرد نگیرد

یکی از مشکلاتی که افراد چاق با آن دست وپنجه نرم می کنند کمردرد می باشد. زیرا چاقی فشار زیادی برروی ستون فقرات وارده کرده و حالت توازن وتعادل ستون مهره ها را بهم میزند.

از معجزه ورزش غافل نشوید

یکی از راهکارهای کم کردن وزن و تقویت ماهیچه های کمر انجام تمرینات ورزشی منظم است. با انجام تمرینات منظم ورزشی میتوان تا حدود زیادی از بروز اسپاسم ها و گرفتگی شدید عضلات پیشگیری کرد.برای اثر بخشی بهتر توصیه می شود تمرین و حرکات کششی دو بار در هفته تکرار شود.

بلندکردن صحیح اجسام

اولین نکته که در این باره میتوان گفت این است که تا میتوانید از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.اما در صورتی که مجبور هستید اشیاء سنگین بلند کنید با پیروی از این اصول صحیح بلندکردن جسم مورد نظر خود را بلند کنید.این اصول و روش های صحیح بلند کردن با حفظ ساختار صحیح ستون فقرات از وارد شدن ضربه به کمر و بروز کمردرد پیشگیری می کند. روش های صحیح بلند کردن اشیاء عبارتنداز:
ابتدا خود را به طور کامل به جسم نزدیک کنید
از خم کردن کمر بپرهیزید وهنگام بلند کردن جسم از خم وراست کردن زانوها استفاده نمایید.
برای بلند کردن جسم، پاهای خود را قدری بازتر قرار دهید و زانوهایتان را خم کنید و یا اگر میتوانید به طور کامل بنشینید.
در هنگام در دست داشتن جسم از چرخیدن به اطراف بپرهیزید
هنگام زمین گذاشتن جسم همین دستور عمل ها مجدد تکرار کنید

پرهیز از استعمال دخانیات و سیگار

سیگار به دلیل نیکوتین که در مواد تشکیل دهنده آن است، شدت جریان خون را به ستون فقرات کاهش داده و به همین دلیل موجب خشکی و وارد شدن آسیب به مهره های کمر و دیسک های آن خواهد شد.به همین جهت افراد سیگاری بیشتر از دیگر افراد دچار کمردرد می شوند.

مصرف ویتامین دی و کلسیم

با مصرف موادغذایی همچون شیر، ماست ، زرده تخم و جگر گوساله که منبع مفیدی برای کلسیم و ویتامین دی هستند میتوانید استخوان های خود را تقویت کرده و از بروز پوکی استخوان که یکی از شایعترین علت های کمردرد می باشد،پیشگیری نماید.همچنین ویتامین دی علاوه بر تقویت استخوانها، به جذب کلسیم کمک می کند به همین جهت تا حدود زیادی از بروز التهاب در ستون مهره های پیشگیری می کند.

از پوشیدن کفش های پاشنه بلند خودداری کنید

کفش هایی که دارای پاشنه های بلند است، فشار وارده به کمر را بیشتر می کند. البته این موضوع در مورد کفش هایی که قوس مناسببی برخوردار نیست و یا هیچ پاشنه ای ندارند نیز صدق می کند.